Nếp nhà rường đậm dấu ấn của người thợ mộc tài hoa Kim Bồng, Quảng Nam, với tường gạch đất nung, sàn gạch tàu, ngói đỏ. Đây là nơi trưng bày các cổ vật có niên đại từ 200 đến 2.500 năm. Những khoảng thiên nhiên đắt giá với các lối đi quanh co thú vị, những phiến đá xếp chồng trắc trở, để mỗi bước đi phải nhìn trên ngó dưới cẩn thận và trân trọng. Kiến trúc hiện đại với phong cách nhà vườn giản dị, nơi trưng bày các tác phẩm hội họa và điêu khắc
Giữa tạo tác hữu tình của thiên nhiên, vài khối nhà nhỏ gạch trần phủ mái ngói hoặc rơm rạ, chỗ hiện hữu, chỗ lẫn khuất giữa những khóm cây, phiến đá, trên các cao độ khác nhau. Những nếp nhà nhỏ ấy dường như bao bọc và trân quý các vỉa tầng văn hóa nặng trĩu của Sa Huỳnh, Trà Kiệu, Chămpa... thuở nào. Ngỡ như có, ngỡ như không, là cảm giác đầu tiên khi bước chân đến đây. Nhưng sau một vòng lên xuống cùng những khối nhà, những hiện vật trưng bày in dấu ấn năm tháng, cảm giác mơ hồ đã xóa tan, thay vào là ấn tượng về sự khiêm cung và trang nhã.
Đồng Đình không theo kiểu hợp khối hoành tráng, mà phân tán len lỏi, nương nhờ vào địa hình, tận dụng lợi thế thiên nhiên, né tránh đụng chạm vào cảnh quan chung. Cách bố cục ngỡ như tản mác đó giúp phân nhóm chủ đề trưng bày, để người xem sau mỗi lúc tập trung chiêm nghiệm trong không gian này, lại được giãn ra hít thở tại các khoảng đệm thiên nhiên, rồi hăm hở bước tiếp vào cuộc chiêm nghiệm khác. Bảo tàng có nhiều khu vực trưng bày, có thể tạm phân chia theo dạng thức của ngôi nhà, như nhà rường, nhà tường tranh mái lá, nhà kết hợp gỗ, đá, tranh, tre để trưng bày các vật phẩm Tây Nguyên, cũng như khối nhà vườn kiểu mới sau này để trưng bày nghệ thuật đương đại. Nhiều thứ, nhưng không ép người xem phải gồng mình nạp lấy, mà cứ để ký ức tự nhiên đến và đọng lại. Hơn thế nữa, bên cạnh việc lưu giữ văn hóa truyền thống, Đồng Đình còn có sự tiếp nối qua các thể nghiệm trưng bày hội họa và điêu khắc đương thời.
Sự độc đáo ở Đồng Đình vì vậy không đến từ khối dáng, từ kiểu cách hay vật liệu chói sáng, mà ẩn sâu vào các quan niệm về không gian. Kiến trúc ở đây vừa mang gánh nặng chuyên chở hệ thống vật phẩm trưng bày, vừa phải làm sao giữ gìn sự khiêm nhường nhằm giúp thăng hoa các giá trị văn hóa nghệ thuật. Có thể nói, thiên nhiên đã là một lợi thế trời ban, khi tự thân đủ nhan sắc và nét khoan thai, nên các khối nhà nhỏ nhắn biết khéo nương tựa thì không bị lu mờ. Những khối kiến trúc vì vậy không hề hoành tráng hay sang trọng, chỉ đúng mực ni tấc như xưa nay vẫn thế, cộng thêm chút phóng khoáng của nắng gió miền biển, trở thành một yếu tố trưng bày, dù bản thân những ngôi nhà không hề chủ đích phô trương.
Cũng hơi ngạc nhiên khi du khách ghé lên chùa Linh Ứng thì nhiều, mà hỏi đến Đồng Đình thì ít người biết. Nhưng có khi đó lại là điều hay, bởi vẻ đẹp tự thân nặng tính tiềm ẩn của bảo tàng này không rầm rộ thúc ép mời gọi, đúng với tinh thần là nơi xếp cất những câu chuyện của ngày hôm qua. Hoa cỏ im lìm, chim chóc gọi nắng, khung trời thật yên, để những giá trị cũ được giữ gìn và nghỉ ngơi tĩnh tại.

Khối nhà đặt trên những thềm đất nhấp nhô, kết hợp gỗ, đá, tranh, tre... tạo nên không gian trưng bày các vật phẩm Tây Nguyên


Gỗ là vật liệu căn bản từ cột và hệ rui mè đỡ mái, cho đến hệ cửa gỗ đóng mở linh hoạt cho không gian giao tiếp. Nhiều vị trí được trang trí, chạm trổ tinh tế (vì kèo, đầu cột, bình phong,…). Vật phẩm trưng bày được chọn lọc trong không gian đầy đủ chiếu sáng tự nhiên và nhân tạo, dù đôi chỗ còn có phần mộc mạc
Khu nhà có phần xiêu vẹo, chông chênh với tường tranh, vách phên, nơi trưng bày những ký ức của làng chài Chăm cũ

Cấu trúc tường gạch đất nung đỏ, cửa xanh, kèm theo những hốc, vòm, hẻm nhỏ giữa các khối nhà... cho thấy có chút tổng hòa các yếu tố Việt, Chăm, Hoa
Tạp chí Kiến Trúc & Đời Sống số 102